Tâm lý tương tác

Khán giả không phớt lờ bạn, mà là bộ não của họ

Bạn sẽ muốn tương tác với dòng tiêu đề nào nhiều hơn?  

A. “Tải báo cáo miễn phí của chúng tôi về xu hướng tiếp thị.”  

B. “Báo cáo 24 trang này mất 60 giờ để chúng tôi nghiên cứu. Bạn có thể nhận nó miễn phí.”  

Nếu bạn chọn B, bạn vừa trải nghiệm hiệu ứng neo (anchoring): một nguyên tắc tâm lý định hình cách chúng ta cảm nhận giá trị trước khi kịp nhận ra điều đó. 

Từ xưa đến nay, một người có khả năng marketing - tiếp thị giỏi luôn là người đam mê và làm chủ các nguyên tắc của tâm lý học. Trong thập kỷ qua, dễ thấy các thương hiệu đã chuyển từ việc chỉ đăng bài sang thực sự kết nối với người dùng của họ.

Tương tác không phải là hack thuật toán, mà là hiểu con người

Hầu hết lời khuyên về mạng xã hội vẫn xoay quanh vòng lặp cũ kỹ: đăng bài lúc 9 giờ sáng vào khoảng thời gian nhiều người xài nền tảng đó nhất, dùng 3–5 hashtag, thử định dạng carousel... Nhưng những thương hiệu làm kiểu đó sẽ xây dựng được cộng đồng thực sự? Không. Họ phải tư duy khác biệt. Họ hiểu rằng, đằng sau mỗi lượt cuộn, thích hay bình luận là một bộ não con người với những mô hình, kích hoạt và phản ứng tâm lý có thể dự đoán được, chẳng liên quan gì đến bản cập nhật thuật toán mới nhất. Muốn thu hút họ, bạn phải học cách nói chuyện với bộ não đó.

Có mô thức nào, nguyên lý hành vi nào đằng sau lý do mọi người dừng cuộn, bình luận và thực sự nhớ đến một bài đăng vào ngày hôm sau?

Quả thật có nhiều. Đây là vài trong số đó:

Hiệu ứng Phông nền (Background): Khán giả chú ý nhiều hơn đến nội dung phù hợp với những gì họ đang cảm nhận, suy nghĩ hoặc trải qua.

Hiệu ứng Neo (Anchoring): Khung đầu tiên bạn cung cấp sẽ định hình cách khán giả nhìn nhận mọi thứ tiếp theo - thiết lập chuẩn mực về giá trị, thời gian hoặc nỗ lực.

Hiệu ứng Tương hỗ (Reciprocity): Mọi người dễ tương tác hơn khi bạn cung cấp điều gì đó giá trị trước - dù là nhỏ, như giải trí, sự rõ ràng hoặc sự công nhận.

Hiệu ứng Zeigarnik: Bộ não của chúng ta không thích những việc chưa hoàn thành. Khi bạn để lại chút căng thẳng, tò mò hoặc vòng lặp mở, mọi người bị thu hút để hoàn thành nó.

Hiệu ứng Bandwagon: Mọi người dễ tham gia hơn khi thấy người khác làm điều gì đó — đặc biệt nếu nó cảm thấy quen thuộc, thú vị hoặc là một phần của khoảnh khắc chung.

Hiệu ứng Endowment: Mọi người trân trọng thứ gì đó hơn khi họ cảm thấy mình liên quan hoặc “sở hữu” một phần của nó — dù chỉ là một phiếu bầu, một lựa chọn hoặc một mẫu tùy chỉnh.

Bạn đã bao giờ đọc một bài viết và nghĩ, “Chờ đã… họ đang nói chuyện với mình sao?” Đó là hiệu ứng Phông nền đang hoạt động. Các thương hiệu như Audible sử dụng nó một cách xuất sắc để khiến nội dung đại chúng trở nên siêu cá nhân. Tất cả đều có mẹo hết, nhờ nằm lòng những nguyên tắc bên trên.

Làm sao để phản ánh chính xác thế giới nội tâm của khán giả (suy nghĩ, khó khăn và khoảnh khắc hàng ngày của họ)? Các nhãn hàng đã lập bản đồ thế giới của khán giả của họ.

Khán giả của tôi thường cảm thấy gì? Những cảm xúc nào ta nhận thấy trong các bình luận của họ?

Họ mô tả những thách thức hàng ngày như thế nào? Những khó khăn nào họ thường xuyên bày tỏ nhất?

Khán giả của tôi đang nghĩ về điều gì? Họ thường xuyên đặt câu hỏi gì? Những chủ đề nào xuất hiện lặp đi lặp lại trong các cuộc trò chuyện? Họ lo lắng về những thay đổi nào trong ngành?

Khán giả của tôi gặp khó khăn với việc gì? Họ đề cập đến vấn đề nào cần được giúp đỡ? Những nhiệm vụ nào chiếm phần lớn thời gian của họ? Những mục tiêu nào dường như nằm ngoài tầm với của họ?

Sau đó thì đơn giản hơn nhiều, sử dụng vài kỹ năng như Neo để tạo khung neo thu hút hết tâm trí người đọc. Kỹ thuật neo khiến ưu đãi của nhà quảng cáo trở nên có giá trị gấp 10 lần trong mắt người đọc.

"Mọi người nói [lầm tưởng XXX], nhưng đây là sự thật.”

"Ngừng mắc sai lầm này khi [mô tả hành động XXXXX]. Nó đang [mô tả thiệt hại nó gây ra YYYY]"

"Tại sao mọi người lại ám ảnh với [xu hướng bất ngờ XXXX]?"

Giờ bạn đã biết tại sao Campbell’s tăng gấp đôi doanh số chỉ với một bảng hiệu trên kệ rồi chứ?

Tất nhiên, để thực sự ăn điểm, nhà tiếp thị cần nâng cấp nội dung lên hơn nữa. Chẳng hạn, khoan sâu vào điểm đau & thách thức của độc giả (họ chán ghét gì nhất? họ bực bội nhất khi gặp chuyện gì?...), hay cảm xúc (khi nào họ cảm thấy bất an nhất? khi nào họ thấy thành công nhất?...) hoặc tạo ra những vòng lặp tò mò ("Video ít chỉnh chu nhất của chúng tôi… lại vượt trội mọi thứ. Tại sao?" "Cái này bắt đầu như một trò đùa… nhưng giờ là bài đăng được chia sẻ nhiều nhất của chúng tôi."...), hoặc bắt đầu với một thông tin có giá trị nhỏ để mồi cho dịch vụ/sản phẩm cần tiếp thị (“Đây là [tài nguyên/mẹo hữu ích]. Chúng tôi nghĩ nó sẽ [kết quả mong đợi]… nhưng không phải vậy. Bạn muốn đoán điều gì đã thực sự xảy ra?”), hoặc xây dựng khoảnh khắc sở hữu ("Hãy chọn tên cho vòng đấu tiếp theo"..."Đó là lựa chọn của bạn, còn đây là của chúng tôi XXX").

Đừng bao giờ quên kết nối cảm xúc. Tại sao một số thương hiệu trở thành một phần của cuộc trò chuyện văn hóa trong khi những thương hiệu khác bị lãng quên? Không phải vì họ đến trước, mà vì họ khiến người ta cảm thấy chân thật.

Những quảng cáo thành công đều luôn đi sâu vào tâm lý cảm xúc để xây dựng kết nối mạnh mẽ hơn với khán giả và biến họ thành những người ủng hộ thương hiệu. Các bài post hay quảng cáo đều sử dụng các tín hiệu văn hóa, xu hướng và thói quen chung, chương trình, meme hoặc định dạng dễ nhận diện khiến khán giả của họ nghĩ: “Chờ đã, tôi đã thấy cái này… Tôi biết cái này.”

Lên cao độ hơn, họ biến người xem thụ động thành người tham gia.

Một số bài đăng nhận 500 lượt thích. Một số khác nhận 500 bình luận. Sự khác biệt nằm ở cách bạn mời gọi mọi người tham gia. Hiệu ứng Zeigarnik nói những suy nghĩ dang dở khiến mọi người tiếp tục nghĩ về bạn. Đó là cách Uber Eats khiến lời kêu gọi bình luận trở nên thú vị. Rõ ràng những câu hỏi kiểu “Bạn nghĩ gì?” không hiệu quả và nên nói gì thay vào đó.

Thang Kết Nối

Trong một thế giới đầy những móc câu, mẹo hack và bài đăng hiệu suất cao... nội dung của bạn có thực sự xây dựng niềm tin, sự tham gia và lòng trung thành cảm xúc hay chỉ là sự chú ý ngắn ngủi? Xây dựng kết nối vô cùng quan trọng. Thuật ngữ chuyên ngành marketing gọi là Thang kết nối.

Thang có bốn cấp độ, mỗi cấp độ đại diện cho một loại kết nối sâu sắc hơn giữa khán giả và thương hiệu.

Không phải mọi bài đăng đều cần hướng tới cấp độ cao nhất.

Nhưng việc biết nội dung của mình đang ở đâu hiện tại giúp bạn di chuyển nó lên một cách có chủ ý — từ thu hút chú ý đến giành được niềm tin và lòng trung thành.

Mỗi cấp độ được xây dựng dựa trên hành vi con người thực tế. Dưới đây, chúng ta sẽ phân tích từng cấp độ cùng với tâm lý thúc đẩy chúng, để bạn có thể thiết kế nội dung không chỉ hiệu quả mà còn gây được tiếng vang.

Cấp 1: Chú ý tôi

Ở giai đoạn ban đầu này, tất cả là về việc được chú ý. Hãy nghĩ về việc sử dụng các xu hướng, hình ảnh bắt mắt và nội dung khiến mọi người dừng cuộn. Tuyệt vời để đưa thương hiệu của bạn ra ngoài, nhưng hãy nhớ rằng - ở giai đoạn này, kết nối với khán giả khá cơ bản.

Chúng ta thường thấy việc sử dụng các tiêu đề thu hút, câu hỏi hấp dẫn hoặc sự thật bất ngờ để lôi kéo khán giả.

Điều này liên quan đến một thứ gọi là Lý thuyết Khoảng cách Thông tin. Được đề xuất bởi George Loewenstein, lý thuyết này cho rằng sự tò mò xuất hiện khi có một khoảng cách giữa những gì chúng ta biết và những gì chúng ta muốn biết. Bằng cách làm nổi bật khoảng cách này, bạn có thể khơi dậy sự quan tâm và khuyến khích tương tác.

Ví dụ, hãy bắt đầu một bài đăng với, “Chúng tôi phát hiện ra một sự thật đáng ngạc nhiên về ngành của mình…” để tạo ra một khoảng cách thông tin khuyến khích người đọc tiếp tục.

Trong Tâm lý của sự tương tác, Hiệu ứng Zeigarnik là một công cụ mạnh mẽ cho nội dung của bạn. Đây là điều thú vị về cách bộ não của chúng ta hoạt động: chúng ta có xu hướng nhớ những thứ chưa hoàn thành nhiều hơn những thứ đã hoàn thành.

Khi tạo nội dung, bạn có thể sử dụng ý tưởng này bằng cách chia các chủ đề lớn thành những phần nhỏ hơn, dễ hiểu hơn. Điều này giúp giữ sự quan tâm của khán giả vì tâm trí họ muốn biết toàn bộ câu chuyện.

Chỉ cần nhớ đối xử công bằng với khán giả của bạn - đừng để họ chờ quá lâu để có câu trả lời, và đảm bảo nội dung bạn cung cấp xứng đáng với thời gian và sự chú ý của họ.

Áp dụng điều này vào nội dung nghĩa là các đoạn giới thiệu hoặc câu chuyện lấp lửng có thể khiến khán giả của bạn dễ nhớ và quay lại hơn. Ví dụ, trong một video, bạn có thể nói, “Cuối video này, chúng tôi sẽ tiết lộ bí mật dẫn đến thành công của chúng tôi…” Điều này tạo ra cảm giác chưa hoàn thành, giữ người xem tương tác.

Cấp 2: Liên quan đến tôi

Ở cấp độ này, nội dung của bạn nhằm gây được tiếng vang cảm xúc với khán giả bằng cách phản ánh trải nghiệm, giá trị và bản sắc của họ. Đây là những bài đăng “bạn cũng thế à?”. Chúng phản ánh cảm xúc, khó khăn hoặc văn hóa của khán giả - điều nằm ở cốt lõi của Lý thuyết Bản sắc Xã hội.

Được tạo ra vào năm 1979, lý thuyết này giải thích cách chúng ta hình thành ý thức về bản thân dựa trên các nhóm mà chúng ta thuộc về. Theo lý thuyết này, việc thuộc về các nhóm nhất định định hình cách chúng ta suy nghĩ và hành động đối với những người trong nhóm hoặc ngoài nhóm của mình.

Mọi người kết nối tốt hơn với nội dung cảm thấy quen thuộc với họ. Trong Tâm lý của sự tương tác, Hiệu ứng Background là một cách sử dụng các ví dụ, câu chuyện và ngôn ngữ phù hợp với trải nghiệm thực tế của khán giả, họ sẽ dễ tin tưởng bạn và tương tác với nội dung của bạn hơn.

Nó giống như khi bạn thấy một bức ảnh của ai đó ăn kem vào một ngày hè nóng bức - nếu bạn cũng từng làm điều đó, bạn ngay lập tức nghĩ “Này, tôi biết chính xác cảm giác đó!” Bộ não của bạn kết nối tốt hơn với những thứ nó nhận ra từ trải nghiệm của chính mình.

Để áp dụng điều này vào thực tế, hãy đảm bảo mọi thứ trong nội dung của bạn - từ hình ảnh bạn chọn đến từ ngữ bạn sử dụng - phản ánh thế giới của khán giả. Khi nội dung của bạn cảm thấy chân thực với họ, họ sẽ thấy nó thuyết phục và dễ liên quan hơn.

Khi bạn tạo nội dung theo cách này, bạn không chỉ thu hút sự chú ý của mọi người - bạn xây dựng niềm tin bằng cách cho khán giả thấy rằng bạn hiểu họ.

Cấp 3: Chơi cùng tôi

Cấp độ này là về việc có những cuộc trò chuyện thực sự với khán giả của bạn. Thay vì chỉ nói chuyện với họ, bạn mời họ tham gia. Bạn muốn mọi người tích cực tham gia, cảm thấy họ thuộc về cộng đồng của bạn và tin tưởng bạn hơn.

Nguyên tắc Tương hỗ là cách khi bạn cung cấp điều gì đó giá trị cho người khác, họ cảm thấy có nghĩa vụ tự nhiên để đáp lại. Trong tiếp thị nội dung, việc cung cấp các tài nguyên, thông tin chi tiết hoặc giải trí có giá trị có thể khuyến khích khán giả của bạn tương tác, chia sẻ hoặc ủng hộ thương hiệu của bạn để đáp lại.

Bạn có lẽ đã thấy điều này trước đây - khi các thương hiệu tặng các tài nguyên hữu ích như hướng dẫn miễn phí hoặc mẹo. Khi bạn cung cấp điều gì đó giá trị cho khán giả, họ có khả năng đáp lại bằng cách theo dõi tài khoản của bạn hoặc chia sẻ nội dung của bạn.

Một cách tuyệt vời để khiến mọi người tham gia là đặt những câu hỏi hay. Hãy làm cho câu hỏi của bạn đơn giản và thú vị. Thay vì khiến mọi người khó trả lời, hãy hỏi điều gì đó dễ trả lời.

Ví dụ, bạn có thể hỏi “Cách yêu thích của bạn để thư giãn sau một ngày dài là gì?” Loại câu hỏi này dễ trả lời và giúp tạo ra các cuộc trò chuyện trong cộng đồng của bạn.

Khi bạn sử dụng những cách tiếp cận thân thiện này trong nội dung của mình, bạn sẽ làm được nhiều hơn là chỉ thu hút sự chú ý của mọi người - bạn sẽ xây dựng những kết nối thực sự, lâu dài với khán giả của mình.

Mục tiêu là chuyển từ xem thụ động sang tham gia tích cực.

Cấp 4: Ở lại với tôi

Đây là nơi kết nối sâu sắc hơn tồn tại: nội dung hậu trường, câu chuyện dựa trên giá trị, các nghi thức mà khán giả của bạn bắt đầu mong chờ.

Và điều tuyệt vời là bạn có thể bắt đầu từ những điều nhỏ. Trong tâm lý học, Nguyên tắc Nhất quán cho thấy rằng một khi ai đó thực hiện một cam kết nhỏ, họ có khả năng tiếp tục hành vi phù hợp với nó. Mọi người thích thấy mình nhất quán với các lựa chọn, giá trị và hành động của họ.

Một cách để xây dựng sự nhất quán này là khuyến khích các cam kết nhỏ từ khán giả của bạn. Điều này có thể đơn giản như trả lời một cuộc thăm dò, để lại bình luận hoặc đăng ký một tài nguyên miễn phí.

Khi bạn khiến khán giả tham gia vào việc tạo hoặc tùy chỉnh nội dung, họ sẽ cảm thấy kết nối hơn với thương hiệu của bạn. Điều này xảy ra vì mọi người có xu hướng trân trọng những thứ họ cảm thấy đã giúp tạo ra - điều này được gọi là hiệu ứng Endowment.

Hãy nghĩ về điều này như thế này: khi bạn xây dựng một thứ gì đó với các khối LEGO, bạn cảm thấy đặc biệt về nó vì bạn đã giúp tạo ra nó. Bạn có thể thích nó hơn cả một món đồ chơi mà người khác làm cho bạn!

Nó cũng tương tự khi mọi người được tham gia tạo ra một thứ gì đó trực tuyến.

Hãy làm cho khán giả của bạn dễ dàng tham gia. Bạn có thể hỏi họ những thứ như:

• “Chia sẻ phiên bản của bạn về điều này”
• “Bạn sẽ thay đổi gì về điều này?”
• “Điền vào chỗ trống”

Thậm chí những điều đơn giản như yêu cầu họ tái tạo một dòng chữ hoặc thêm phong cách riêng của họ vào thiết kế của bạn có thể giúp xây dựng kết nối mạnh mẽ hơn với khán giả của bạn.

Áp dụng Thang Kết nối vào thực tế

Thang Kết nối là một công cụ đơn giản giúp bạn tạo nội dung tốt hơn. Nó chỉ cho bạn cách tạo nội dung mà khán giả của bạn sẽ thực sự quan tâm và kết nối.

Dù bạn đang tạo Instagram Reels, viết bản tin hay thiết kế bài đăng carousel, Thang Kết nối cung cấp một lăng kính mạnh mẽ để xem xét nội dung của bạn. Hãy tự hỏi câu hỏi quan trọng này: “Nội dung của tôi chỉ thu hút ánh nhìn, hay nó thực sự xây dựng kết nối lâu dài?”

Bạn không cần phải hướng tới cấp độ cao nhất với mỗi bài đăng. Điều đó sẽ mệt mỏi và, thành thật mà nói, không cần thiết.

Điều thực sự quan trọng là có chiến lược trong việc kết hợp các cấp độ khác nhau trong nội dung của bạn. Hãy nghĩ về nó như tạo một danh sách phát hoàn hảo - bạn cần các loại nội dung khác nhau để tạo ra một trải nghiệm hoàn chỉnh.

Hãy nghĩ về Thang Kết nối như la bàn nội dung của bạn. Nó giúp bạn thấy chính xác vị trí hiện tại của nội dung của bạn về mặt tương tác, và chỉ cho bạn từng bước cách đưa nội dung của bạn từ việc chỉ được nhìn thấy đến tạo ra cảm giác thuộc về thực sự trong cộng đồng của bạn.

Kết nối là việc tạo ra những khoảnh khắc khiến mọi người muốn ở lại, tin tưởng những gì bạn nói và tiếp tục quay lại để xem thêm.