Gone with the wind

Chúng ta vừa tìm hiểu về bức xạ vũ trụ. Có một loại hạt gây tò mò nhất cho chúng ta, vì chúng không được dạy trong chương trình phổ thông đại trà: đó là các hạt năng lượng cao HZE. Tôi sẽ giải thích chi tiết cách các hạt nặng năng lượng cao (HZE - High-Z and Energy particles) trong bức xạ vũ trụ gây tổn thương DNA. Đây là một quá trình phức tạp, kết hợp giữa vật lý hạt và sinh học phân tử. 1. HZE là gì? HZE particles là các hạt nhân nguyên tử nặng (có số khối lớn, Z > 2) mang năng lượng cực cao, thường từ vài MeV/nucleon (megaelectronvolt trên nucleon) đến hàng GeV/nucleon. Ví dụ: - Heli (Z=2), Carbon (Z=6), Oxy (Z=8), Sắt (Z=26). - Chúng chiếm khoảng 1% tia vũ trụ thiên hà (GCRs) nhưng đóng góp lớn vào liều bức xạ do khả năng xuyên thấu và gây tổn thương cao. Đặc điểm: - Năng lượng cao: Từ 100 MeV/n đến >10 GeV/n. - Khả năng ion hóa mạnh: Điểm đặc biệt của HZE là  Linear Energy Transfer (LET)  cao (thường 100-200 keV/µm), nghĩa là chúng truyền năng lượng tập trung dọc t...

Một trong những khó khăn lớn nhất của thám hiểm không gian hiện nay là đối phó với bức xạ vũ trụ (cosmic radiation). Giờ chúng ta hãy tìm hiểu đôi chút về bức xạ vũ trụ nhé! 1. Bức xạ vũ trụ là gì? Bức xạ vũ trụ (cosmic radiation) là tập hợp các hạt năng lượng cao di chuyển gần vận tốc ánh sáng, xuất phát từ không gian bên ngoài Trái Đất. Nó có nguồn gốc từ hai loại chính: - Tia vũ trụ thiên hà (Galactic Cosmic Rays - GCRs) : Là các hạt năng lượng cực cao (proton, hạt nhân nặng như ion sắt, heli) đến từ bên ngoài Hệ Mặt Trời, có thể từ các vụ nổ siêu tân tinh (supernovae) hoặc các hiện tượng vũ trụ xa xôi khác như hố đen, hoặc pulsar, mang năng lượng lên đến 10²⁰ eV (rất hiếm).. GCRs có năng lượng cao hơn nhiều so với SPEs và xuyên thấu mạnh hơn. -  Bức xạ từ Mặt Trời (Solar Particle Events - SPEs) : Chủ yếu là proton và các hạt nhẹ khác, được phóng ra trong các đợt phun trào năng lượng từ Mặt Trời (solar flares) hoặc bão Mặt Trời (coronal mass ejections), thường có năng lượng thấp...

Chinh phục không gian trong tương lai hứa hẹn sẽ mang đến nhiều điều thú vị và đột phá, đặc biệt khi công nghệ ngày càng phát triển và tham vọng của con người không ngừng mở rộng. Một số xu hướng và triển vọng đang và sẽ diễn ra ngay giờ phút này, có thể khiến bạn phấn khích: 1. Du hành lên sao Hỏa : Với các dự án như SpaceX của Elon Musk, việc đưa con người lên sao Hỏa không còn là khoa học viễn tưởng. Musk cho dự đoán là trong 5 năm tới. Trong tương lai gần, ta có thể chứng kiến những khu định cư đầu tiên trên Hành tinh Đỏ, mở ra kỷ nguyên đa hành tinh cho loài người. Điều thú vị là cách con người sẽ thích nghi với môi trường khắc nghiệt và xây dựng cuộc sống ở đó. -  Khai thác tài nguyên vũ trụ : Các tiểu hành tinh chứa đầy kim loại quý hiếm như vàng, bạch kim, hay thậm chí là nước (có thể chuyển thành nhiên liệu). Công nghệ khai thác không gian đang được phát triển, và đây có thể trở thành ngành công nghiệp tỷ đô trong tương lai. -  Du lịch vũ trụ : Với sự tham gia của các...