Minimalism - Chủ nghĩa tối giản: Có còn hot?
Chủ nghĩa tối giản (minimalism) đang phổ biến hơn bao giờ hết kể từ những năm 2010 tới nay, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn cầu, vì nó đáp ứng trực tiếp những thách thức của cuộc sống hiện đại.
Thế giới ngày càng phức tạp với thông tin overload từ mạng xã hội, công việc hybrid/remote, và áp lực kinh tế (lạm phát, chi phí sinh hoạt cao). Minimalism giúp "dọn dẹp" không gian sống và tâm trí, tạo cảm giác bình yên. Nhiều nghiên cứu cho thấy sống tối giản giảm lo âu, tăng sự tập trung và hạnh phúc (theo nguyên tắc "less is more" – ít hơn để nhiều hơn).
Với biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt, mọi người nhận ra tiêu dùng quá mức đang hủy hoại hành tinh. Minimalism khuyến khích mua ít hơn, chọn chất lượng cao hơn, tái sử dụng – phù hợp với xu hướng "sustainable living" và "circular economy".
Từ Covid 19 (giai đoạn 2020-2023), nhiều người buộc phải ở nhà, nhận ra họ không cần quá nhiều đồ đạc. Marie Kondo, The Minimalists (Joshua Fields Millburn & Ryan Nicodemus), hay các influencer trên TikTok/Instagram đã đẩy mạnh trào lưu này.
Với tình hình tại các đô thị và kinh tế hiện tại, nhà ở nhỏ hơn, giá bất động sản cao, không gian tối giản trở nên thực tế. Đồng thời, giới trẻ (Gen Z, Millennials) ưu tiên trải nghiệm (du lịch, học tập) hơn sở hữu vật chất.
Các biểu tượng thời trang - công nghệ hàng đầu như Apple, Uniqlo, Muji, COS... đều theo phong cách sạch sẽ, tinh tế. Năm 2025, minimalism còn "mềm hóa" với "warm minimalism" (thêm texture tự nhiên, màu ấm) hoặc kết hợp "minimalist maximalism" (tối giản nền nhưng thêm vài điểm nhấn bold).
Tóm lại, nó không chỉ là thẩm mỹ mà là phản ứng tự nhiên trước sự thừa thãi của chủ nghĩa tiêu dùng.
Lịch sử chủ nghĩa tối giản
Minimalism không phải phát minh hiện đại mà có nguồn gốc sâu xa, phát triển qua nhiều giai đoạn.
Trước tiên, nó bị ảnh hưởng từ triết lý Đông Á. Thiền Phật giáo Nhật Bản (Zen) với không gian trống, đơn giản hóa (như trà đạo hay vườn thiền khô) được coi là nguồn cội của minimalism.
Sang thế kỷ 19, nổi lên phong trào Arts and Crafts (Anh) nhấn mạnh "truth to materials" – chân thực với vật liệu, không trang trí thừa.
Đầu thế kỷ 20, nổi lên trường phái De Stijl (Hà Lan, Piet Mondrian) và Bauhaus (Đức) với hình khối cơ bản, chức năng trên hết. Kiến trúc sư Ludwig Mies van der Rohe nổi tiếng với câu "Less is more" (1920s-1930s).
Những năm 60, minimalism ra đời chính thức như phong trào nghệ thuật. Thoạt tiên sau Thế chiến II, tại Mỹ (New York), nổi lên phản ứng lại Abstract Expressionism (cảm xúc mạnh mẽ, rối loạn như Jackson Pollock). Các nghệ sĩ tiêu biểu thời kỳ này phải kể tới: Donald Judd, Frank Stella, Dan Flavin, Sol LeWitt, Carl Andre, Agnes Martin, Robert Morris. Đặc trưng của phong trào này là: hình khối đơn giản (hộp, lưới, đèn huỳnh quang), vật liệu công nghiệp, không biểu cảm cá nhân – nghệ thuật chỉ là "vật thể cụ thể" (specific objects). "Primary Structures" (1966) tại Jewish Museum, New York là một trong những triển lãm nổi tiếng nhất của trào lưu này.
Sau đó, minimalism mở rộng sang các lĩnh vực khác. Trong kiến trúc, tiếp nối Bauhaus, có nhà Farnsworth của Mies van der Rohe. Trong âm nhạc có Philip Glass, Steve Reich với lặp lại đơn giản (minimalist music). Trong thiết kế sản phẩm: Dieter Rams (Braun) với 10 nguyên tắc "Less but better" – ảnh hưởng lớn đến Apple (chính Jony Ive thừa nhận). Trong thời trang, những năm 1990s với Calvin Klein, Jil Sander – đầy hơi thở sạch sẽ, trung tính.
Từ những năm 2010 tới nay, minimalism trở thành phong cách sống. Có thể do sự phổ biến của cuốn sách "The Life-Changing Magic of Tidying Up" (Marie Kondo, 2011) và phim tài liệu "Minimalism: A Documentary About the Important Things" (2015).
Ngày nay, chủ nghĩa tối giản đã trở thành lifestyle toàn cầu, kết hợp với mindfulness, zero-waste, digital minimalism (giảm thời gian màn hình).
Minimalism không phải phong trào thống nhất mà là sự phản kháng lặp lại qua các thời kỳ nhằm chống lại sự phức tạp thừa thãi.
Khuynh hướng tất yếu của con người
Con người luôn dao động giữa "thừa thãi" và "tinh giản". Sau thời kỳ tiêu dùng bùng nổ (hậu Chiến tranh thế giới II, thời trang nhanh, mạng xã hội), chúng ta tự nhiên khao khát sự đơn giản hóa để cân bằng. Đây giống như chu kỳ lịch sử: Sau Baroque rườm rà là Neoclassicism giản dị; sau chủ nghĩa tiêu dùng là minimalism. Trong bối cảnh 2025 – với AI, khủng hoảng khí hậu, khủng hoảng sức khỏe tâm thần – sống ít hơn để tập trung vào chất lượng (mối quan hệ, sức khỏe, trải nghiệm) là cách thích nghi bền vững.
Có yếu tố trào lưu không? Có, cái từ minimalism một phần bị "thương mại hóa" (nhiều người mua đồ minimalism đắt tiền chỉ để khoe trên Instagram, hoặc brand dùng nó để bán hàng).
Nhưng cốt lõi, minimalism sẽ tồn tại lâu dài vì nó chạm đến bản chất con người: Tìm kiếm sự bình yên giữa hỗn loạn. Nó không bắt buộc phải cực đoan (cả gia đình chỉ cần 100 món đồ hay để nhà trắng toát), mà là sống có chủ đích. Nếu bạn đang thử, hãy bắt đầu từ việc hỏi: "Món này có mang lại niềm vui không?" – như Marie Kondo dạy.
Chủ nghĩa tối giản lại đang dần thoái trào trước Maximalism?
Minimalism (chủ nghĩa tối giản) và Maximalism (chủ nghĩa tối đa) là hai phong cách đối lập nhau, nhưng đều là cách con người thể hiện bản thân qua không gian sống, thời trang và lối sống. Vào năm 2025, minimalism vẫn bền vững nhưng đang được "làm ấm" và kết hợp, trong khi maximalism đang lên ngôi mạnh mẽ như một phản ứng chống lại sự nhàm chán của "quiet luxury" và "clean girl aesthetic". Nhiều người không chọn một bên mà kết hợp cả hai (gọi là "minimalist maximalism", "midimalism" hay "soft maximalism").
Con người đúng là giống loài phức tạp.
Đối lập với "Less is more", chủ nghĩa tối đa nêu khẩu hiệu "More is more" - nhiều hơn là tốt hơn. Không tập trung vào chất lượng, sự tinh tế và bình yên, chủ nghĩa tối đa mang tới sự phong phú, hỗn loạn có chủ đích và niềm vui.
Tối giản ưa màu trung tính: trắng, be, xám, đen; tạo cảm giác sạch sẽ, thoáng đãng. Tối đa ưa màu đậm, đa dạng: đỏ rượu, xanh ngọc, vàng kim, họa tiết động vật, màu pastel lẫn lộn.
Trong không gian nội thất, tối giản sẽ sạch sẽ, ít đồ đạc, không gian trống lớn. Đồ nội thất cũng chủ yếu là đồ chức năng, đường nét đơn giản (kiểu Scandinavian, Japandi). Tối đa thì layer dày đặc: tranh treo đầy tường, thảm chồng thảm, đồ trang trí vintage, texture phong phú (velvet, gỗ tối màu, gương cổ).
Trong thời trang, chủ nghĩa tối giản sẽ kiểu capsule wardrobe: áo thun trắng, quần jeans basic, giày sneaker trắng. Thương hiệu điển hình như Uniqlo, COS, The Row. Còn chủ nghĩa tối đa thì layer đậm đà: in họa tiết động vật, phụ kiện chồng chất (vòng cổ layering, túi xách oversized), mix vintage + hiện đại. Thương hiệu điển hình như Gucci, Dries Van Noten.
Về lối sống, chủ nghĩa tối giản là declutter, sống có chủ đích, ưu tiên trải nghiệm hơn vật chất. Giảm stress, dễ dọn dẹp. Chủ nghĩa tối đa thu thập đồ yêu thích, kể chuyện qua đồ đạc, thể hiện cá tính mạnh mẽ. Mang năng lượng vui vẻ, sáng tạo.
Nói chung, chủ nghĩa tối giản giảm lo âu, dễ duy trì, bền vững (mua ít nhưng chất lượng cao), phù hợp nhà nhỏ; nhưng có thể lạnh lẽo, nhàm chán, thiếu cá tính nếu cực đoan. Phù hợp người hướng nội, bận rộn, thích bình yên, sống đô thị chật hẹp. Chủ nghĩa tối đa vui vẻ, ấm cúng, thể hiện bản thân rõ nét, kích thích sáng tạo; tuy nhiên lại dễ lộn xộn nếu không có chủ đích, khó dọn dẹp, tốn kém và cần không gian lớn, nên phù hợp người hướng ngoại, sáng tạo, thích kể chuyện, muốn nhà như "bảo tàng cá nhân".
Không có cái nào "tốt hơn" – chỉ có cái phù hợp hơn với bạn thôi. Nếu bạn đang stress và muốn bình yên, hãy bắt đầu minimalism. Nếu bạn thấy nhàm chán và muốn vui vẻ, cứ thử thêm chút maximalism (bắt đầu bằng một bức tường gallery hoặc vài món đồ màu sắc). Hoặc là mix cả hai: Nhà sạch sẽ nhưng đầy kỷ niệm, tủ đồ basic nhưng có vài món "statement".
Nhận xét
Đăng nhận xét